શું કોમર્શિયલ હેતુઓ માટે રહેણાંક મિલકતનો ઉપયોગ કરવો કાયદેસર છે?

જો સ્થાનિક સત્તાધિકારી પાસેથી પરવાનગી લેવામાં આવે તો તમે રહેણાંક મિલકતનો કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી તરીકે ઉપયોગ કરી શકો છો. આ અને અન્ય વિગતો વિશે જવાની પ્રક્રિયા શોધો.

સાલેહા, વ્યવસાયે ડેન્ટિસ્ટ છે, વસઈમાં તેના એપાર્ટમેન્ટને તેના ક્લિનિકમાં બદલવા માંગે છે. સાલેહાની જેમ, અન્ય ઘણા લોકો તેમની રહેણાંક મિલકતનો વ્યવસાયિક હેતુઓ માટે ઉપયોગ કરવાની પ્રક્રિયા જાણવા માંગે છે. વધુ પડતા ભાડાના મૂલ્યોને લીધે, લગભગ તમામ શહેરોમાં આ પ્રમાણભૂત પ્રથા બની ગઈ છે. તે વાણિજ્યિક જગ્યા ભાડે આપવા અથવા ખરીદવાનો ખર્ચ અને મુસાફરીનો સમય અને ખર્ચ બચાવે છે.

 

જ્યારે હાઉસિંગ સોસાયટીઓ વારંવાર રહેણાંક એપાર્ટમેન્ટના સંપૂર્ણ વ્યવસાયિક ઉપયોગનો વિરોધ કરે છે, ત્યારે આ હેતુ માટે એક નિશ્ચિત વિસ્તાર કાયદેસર રીતે ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. આ વિસ્તાર, જો કે, રાજ્યથી રાજ્યમાં અલગ છે અને શહેરની અંદર પણ બદલાઈ શકે છે.

રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટી અને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી વચ્ચેનો તફાવત

ચાલો રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટી અને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી વચ્ચેનો તફાવત સમજીએ:-

• રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટી અથવા ઝોન - રેસિડેન્શિયલ ઝોન એ એવો વિસ્તાર છે જ્યાં રહેણાંક મિલકતો જેવી કે એપાર્ટમેન્ટ્સ, પ્લોટ્સ, સ્વતંત્ર મકાનો અને ફ્લોર એપાર્ટમેન્ટ્સ આવેલા છે. આવા વિસ્તારોમાં હોટલ અથવા મોટેલનો સમાવેશ થઈ શકે છે પરંતુ કોઈ છૂટક દુકાનો નથી.

• કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી અથવા ઝોન - એક કોમર્શિયલ ઝોન એવો વિસ્તાર છે જેમાં શોપિંગ મોલ્સ, કોમર્શિયલ દુકાનો, ઓફિસ બિલ્ડિંગ્સ, હોટલ, ક્લબ, રેસ્ટોરન્ટ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આ ઝોન કોમર્શિયલ ઝોન કાયદા દ્વારા સંચાલિત થાય છે જે નિયંત્રિત કરે છે કે કયા ઝોનમાં કઈ વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિ હાથ ધરવામાં આવી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, મંદિરો, ચર્ચો અથવા મસ્જિદો જેવા નજીકના ધાર્મિક સ્થળોએ કેટલીક વ્યાપારી પ્રવૃત્તિઓ કરી શકાતી નથી.

શું રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટીનો કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી તરીકે ઉપયોગ કરી શકાય છે?

હા, જો તમારી પાસે કાયદેસરની પરવાનગી હોય તો રહેણાંક મિલકતનો કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી તરીકે ઉપયોગ કરી શકાય છે. દરેક રાજ્યમાં સમાન માટે કાયદો અલગ છે; કેટલાક રાજ્યો માત્ર 30% રહેણાંક મિલકતને વ્યવસાયિક મિલકત તરીકે મંજૂરી આપી શકે છે, જ્યારે અન્ય 50% ઉપયોગની મંજૂરી આપી શકે છે. ચાલો જોઈએ, કાયદો શું કહે છે?

સૌપ્રથમ, ચાલો સમજીએ કે ઘરમાં કોણ ઓફિસ સેટ કરી શકે છે. તે જ સમજાવતા, MB કાનૂની નિષ્ણાત કહે છે, "રહેણાંક વકીલો, ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ્સ, વકીલો અને ડૉક્ટરોની સેવાઓ એ કોઈપણ રહેણાંક વિસ્તારમાં માન્ય વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ છે." ટ્યુટોરિયલ્સ, ડાન્સ અને યોગ ક્લાસ માટે પણ જગ્યાના બેવડા ઉપયોગની મંજૂરી છે.

તો શું આ માટે કોઈ ચોક્કસ જોગવાઈ છે? પાર્ટનર એસ જાલાન એન્ડ કંપની આશા બાસુ કહે છે, “ફ્લેટના ઉપયોગને રહેણાંકમાંથી કોમર્શિયલમાં રૂપાંતરિત કરવાની કોઈ ચોક્કસ જોગવાઈ નથી. ફ્લેટનો ઉપયોગ વ્યાપારી હેતુઓ માટે કરી શકાય છે, જો કે કોઈ ઉત્પાદન અથવા ઉત્પાદન પ્રવૃત્તિ હાથ ધરવામાં આવી ન હોય અને વ્યવસાયિક ઉપયોગ સંપૂર્ણપણે વ્યાવસાયિક હોવો જોઈએ. વધુમાં, તે સમાજના અન્ય રહેવાસીઓને ઉપદ્રવનું કારણ ન હોવું જોઈએ."

 

જો કે, હાઉસિંગ સોસાયટીની જરૂરી મંજૂરીઓ જરૂરી છે. "વ્યવસાયની પ્રકૃતિના આધારે ફ્લેટને કોમર્શિયલ એસ્ટાબ્લિશમેન્ટમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે સ્થાનિક મ્યુનિસિપલ સત્તાવાળાઓની પરવાનગી મેળવવાની પણ જરૂર પડી શકે છે," બાસુ ઉમેરે છે. ભાડૂતો માટે, સામાન્ય મંજૂરીઓ ઉપરાંત મકાનમાલિક તરફથી નો-ઓબ્જેક્શન સ્ટેટમેન્ટ ફરજિયાત છે.

રહેણાંક મિલકતને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે કાયદો શું કહે છે?

રહેણાંક મિલકતના કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં રૂપાંતર માટે માર્ગદર્શન આપતો કાયદો ઝોનિંગ લો છે. તે એક કાયદો છે જે જમીનના વિભાજનને ઝોનમાં સૂચવે છે, જે હેઠળ ચોક્કસ જમીનનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત અને માન્ય છે. કાયદાનો હેતુ વ્યાપારી પ્રવૃત્તિઓની નકારાત્મક અસરોથી રક્ષણ કરવાનો છે. તેઓ કોમર્શિયલ અને રહેણાંક વિસ્તારોને અલગ રાખવાનું લક્ષ્ય રાખે છે. રહેણાંક, વાણિજ્યિક, ઔદ્યોગિક, ગ્રામીણ, સંયોજન ઝોનિંગ, કૃષિ ઝોન, ઐતિહાસિક ઝોન અને સૌંદર્યલક્ષી ઝોનિંગમાં વર્ગીકૃત કરાયેલા વિવિધ ઝોનિંગ પ્રકારો છે.

રહેણાંક મિલકતને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં કન્વર્ટ કરવાની પ્રક્રિયા શું છે?

રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટીને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં રૂપાંતરિત કરવાની પ્રક્રિયામાં સમય લાગી શકે છે. ભલે તે કેટલો સમય લે, રહેણાંક મિલકત પર વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરતા પહેલા તમામ પગલાં લેવા જરૂરી છે. જો નહીં, તો તમને દંડ થઈ શકે છે. રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટીને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે અહીં પગલું-દર-પગલાની માર્ગદર્શિકા છે.

• પગલું 1 : તમારે તમારા શહેરની સ્થાનિક મ્યુનિસિપલ ઓથોરિટીની મુલાકાત લેવી જોઈએ. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે દિલ્હીમાં રહો છો, તો તમારે દિલ્હી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનની મુલાકાત લેવી જોઈએ.

• પગલું 2 : મ્યુનિસિપલ ઓફિસરને મિલકતના રૂપાંતર માટે અરજી લખો. જો તમે શા માટે રૂપાંતર કરવા માંગો છો તેનું કારણ જણાવશો તો તે મદદ કરશે.

• પગલું 3 : તમારે એપ્લિકેશન સાથે કંપની નોંધણી દસ્તાવેજો અને વ્યવસાય ID સબમિટ કરવાની જરૂર છે. ઉપરાંત, વ્યવસાયનું કદ, સરનામું અને મિલકતની પ્રકૃતિ જેવી અન્ય સંબંધિત વિગતો પ્રદાન કરો.

• પગલું 4 : સત્તાવાળાઓ વ્યવસાયની તપાસ કરશે; જો તેમને પડોશ અને પર્યાવરણને કોઈ નુકસાન થતું નથી, તો તેઓ ફક્ત વ્યવસાય માટે લાયસન્સ આપશે.

• રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટીનું કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં રૂપાંતર માટે જરૂરી દસ્તાવેજો

  જ્યારે તમે રહેણાંક મિલકતને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં કન્વર્ટ કરવાનું નક્કી કરો છો, ત્યારે તમારે નીચેના દસ્તાવેજો સબમિટ કરવા પડશે:-

  • લેખિત અરજી

  • વ્યવસાય નોંધણી દસ્તાવેજ

  • સરનામાનો પુરાવો

  • વ્યવસાય ID

  જો રેસિડેન્શિયલ પ્રોપર્ટીનો ઉપયોગ લાઇસન્સ વિના કોમર્શિયલ તરીકે કરવામાં આવે તો દંડ અથવા શુલ્ક

  જો કોઈ રહેણાંક મિલકતનો લાયસન્સ વિના કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવે તો દરેક શહેરમાં દંડ અલગ અલગ હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, નોઇડામાં, મિલકતની કુલ કિંમતના 1% દંડ છે. તેથી, જો પ્રોપર્ટીની કિંમત 50 લાખ રૂપિયા છે, તો તમારે લાઇસન્સ ન હોવા બદલ 50,000 રૂપિયાનો દંડ ભરવો પડશે.

  વ્યવસાયો જે રહેણાંક મિલકતમાં રાખી શકાતા નથી

  સુપ્રિમ કોર્ટના આદેશ અનુસાર રહેણાંક મિલકતોમાં નીચેની પ્રવૃત્તિઓ યોજી શકાતી નથી:-

  • રહેણાંક વિસ્તારમાં બેન્ક્વેટ હોલ બાંધી શકાતો નથી.

  • રહેણાંક વિસ્તારમાં વ્યવસાય ચલાવી શકાતો નથી જો તે પ્રદૂષિત વાતાવરણ, હાનિકારક, અપ્રિય, જ્વલનશીલ વગેરે હોય.

  • દારૂની દુકાન રહેણાંક વિસ્તાર અથવા રહેણાંક મિલકતમાં હોઈ શકે નહીં.

  • લાકડા, આરસ, લોખંડ, સ્ટીલ, રેતી, લાકડા અને કોલસામાં બાંધકામ સામગ્રી વેચી શકાતી નથી.

  • ઓટોમોટિવ રિપેર અને વર્કશોપ રહેણાંક વિસ્તારોની બહાર હોવા જોઈએ.

  • આર્કિટેક્ટ, ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ, ફિઝિશિયન અને વકીલો 50 ટકાથી વધુ રહેણાંક કવરેજમાં કામ કરી શકતા નથી.

  રહેણાંક મિલકતને વાણિજ્યિક મિલકતમાં રૂપાંતરિત કરતાં પહેલાં ધ્યાનમાં રાખવા જેવી બાબતો

  જો કાયદા અનુસાર, તમને રહેણાંક મિલકતને કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટીમાં કન્વર્ટ કરવાની છૂટ છે, તો તમારે નીચેની બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ:-

  • તમારે સ્થાનિક સત્તાધિકારી સાથે તપાસ કરવી જોઈએ કે તમે તમારી રહેણાંક મિલકત પર વ્યવસાય ખોલી શકો છો કે નહીં.

  • સ્થાનિક સત્તાધિકારી પાસેથી લેખિતમાં પરવાનગી મેળવો.

  • જો તમે ભાડૂત છો, તો તમારે મકાનમાલિકની પરવાનગી મેળવવી જોઈએ. આવા કિસ્સામાં, મકાનમાલિક ભાડું પણ વધારી શકે છે.

  • તમારા ક્લાયન્ટ અથવા ગ્રાહકો પાર્કિંગ વિસ્તાર અને અન્ય જાહેર સુવિધાઓનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરે છે કે કેમ તે તપાસો.

  • વ્યવસાયોએ પડોશની સુરક્ષા અને શાંતિને અવરોધવું જોઈએ નહીં.

  વાણિજ્યિક મિલકત તરીકે રહેણાંક મિલકતના ઉપયોગ અંગેનું અંતિમ નિવેદન

  અમે જોઈ શકીએ છીએ કે રહેણાંક મિલકતનો કોમર્શિયલ પ્રોપર્ટી તરીકે ઉપયોગ કરવા માટે લાયસન્સ અને અન્ય તમામ પરવાનગીઓ મેળવવાનું કેટલું મહત્વનું છે. ભારતમાં, કાયદો વ્યાપારી મિલકત તરીકે વપરાતી રહેણાંક મિલકતને નિયંત્રિત કરે છે. ઝોનિંગ કાયદો એ છે કે જેના હેઠળ મિલકતોને ઝોનમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે, અને ચોક્કસ જમીનનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત અને માન્ય છે. કેટલાક નિયમો અનુસાર, રહેણાંક વિસ્તારોમાં કેટલીક પ્રવૃત્તિઓ કરી શકાતી નથી, જેમ કે દારૂ, ઓટોમોબાઈલ ઉત્પાદનો, મશીનો, લાકડા વગેરેનું વેચાણ. જો તમે રહેણાંક મિલકતનો વ્યવસાયિક મિલકત તરીકે ઉપયોગ કરવા માંગતા હો, તો તમારે સ્થાનિક સત્તાધિકારી પાસેથી લાયસન્સ મેળવવું આવશ્યક છે. ઉપરાંત, જો તમે મિલકતનો કોમર્શિયલ તરીકે ઉપયોગ કરો છો અને તમારી પાસે લાઇસન્સ નથી તો તમને દંડ કરવામાં આવશે.