"ફક્ત કબજો પૂરતો નથી, અનરજિસ્ટર્ડ દસ્તાવેજથી હક ન જમાવી શકાય!"

અનરજિસ્ટર્ડ વેચાણ દસ્તાવેજના આધારે કોઈ હક ન જમાવાઈ શકે — પરવાનગી કે કરાર પર આધારિત કબજો કાયદેસર માન્ય નથી: તેલંગાણા હાઈકોર્ટનો મહત્વનો ચુકાદો

તેલંગાણા હાઈકોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદામાં સ્પષ્ટતા કરી છે કે અનરજિસ્ટર્ડ વેચાણ દસ્તાવેજના આધારે જમીન પર માલિકી કે કબજાનો દાવો માન્ય નથી. આ ચુકાદો જમીન સંબંધિત વિવાદોમાં કાયદેસર માલિકી અને પ્રતિકૂળ કબજાની પરિભાષા અંગે સ્પષ્ટતા કરે છે અને વારસાનો કાયદેસર હક પુનઃસ્થાપિત કરે છે.

ન્યાયાધીશ ડૉ. જી. રાધા રાણીએ 2000ના OS નં. 355 મુજબ ટ્રાયલ કોર્ટના હુકમને પુનઃસ્થાપિત કરતા વધુમાં વધુ સ્પષ્ટ કર્યું કે અપીલ કોર્ટે જે રીતે અનરજિસ્ટર્ડ દસ્તાવેજ (Ex.B1) અને અન્ય અસંગત પુરાવાઓને આધાર બનાવીને ચુકાદો આપ્યો હતો, તે ન્યાયસંગત નહીં ગણાય.

કબજાની પરિભાષા પર કોર્ટની સ્પષ્ટતા:

કોર્ટના અનુસાર, કોઈપણ કબજો કે જે પરવાનગી અથવા કરાર પર આધારિત હોય, તેને ક્યારેય પ્રતિકૂળ કબજો તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય નહીં. જે વ્યક્તિ કોઈ અનરજિસ્ટર્ડ દસ્તાવેજના આધારે પોતાને માલિક કહે છે, તે પછી પાછા ફરીને કદી પણ કબજો પ્રતિકૂળ હોવાનું દાવો કરી શકતો નથી.

કોર્ટએ વધુમાં ઉમેર્યું:

> "એક જ સમયે બે ઘોડા પર સવારી કરી શકાતી નથી — અથવા તો તમારું કબજો દસ્તાવેજ પર આધારિત છે, અથવા તો તે ખુલ્લું, સ્પષ્ટ અને દુશ્મનાવટથી ભરેલું હોવું જોઈએ, જે કાયદેસર માલિકના હકનો ઇનકાર કરે."

વારસદારોના હકની પુષ્ટિ:

વાદીઓના પિતા વદે વેંકૈયાએ 1966માં અન્ય કેટલાક લોકો સાથે જમીન ખરીદી હતી. તેમનું અવસાન થતાં પહેલાં તેમણે પ્રતિવાદીઓના પિતાને પાક વહેંચણીના આધારે ખેતી કરવાની મંજૂરી આપી હતી. વેંકૈયાના અવસાન પછી, વાદીઓએ પોતાનો વારસાનો હિસ્સો માંગ્યો હતો, પરંતુ પ્રતિવાદીઓએ તેમનો દાવો અનરજિસ્ટર્ડ દસ્તાવેજ પર જમાવવાનો પ્રયાસ કર્યો.

અસ્વીકાર્ય દસ્તાવેજ અને અસંગત દલીલો:

પ્રતિવાદીઓએ Ex.B1 (અનરજિસ્ટર્ડ દસ્તાવેજ) પેશ કર્યો હતો. પરંતુ એ દસ્તાવેજ વિશે કોઈ પ્રમાણિત સાક્ષી હાજર ન હતો, દસ્તાવેજના લેખકની તપાસ નહોતી કરવામાં આવી, અને તે સમયે મુખ્ય સાક્ષી માત્ર 15 વર્ષનો હતો. તેથી કોર્ટએ જણાવ્યું કે:

> "દસ્તાવેજના મૂળભૂત ઘટકો અને પુરાવાઓનાં અભાવે એ દસ્તાવેજ પર આધાર રાખવો કાયદેસર રીતે યોગ્ય નથી."

મહેસૂલ રેકોર્ડના મર્યાદિત મહત્વ પર કોર્ટનો અભિપ્રાય:

કોર્ટએ સ્પષ્ટ જણાવ્યું કે મહેસૂલ રેકોર્ડ (જેમ કે Ex.B5 અને B7-B9) ફક્ત વહીવટી હેતુ માટે હોય છે અને તે કાયમી માલિકીનું પુરાવા નથી બની શકતાં. નાગરિક ટાઇટલ હંમેશા કાયદેસર માલિકીની ઘોષણા અને સાબિતી પર આધાર રાખે છે.

ચૂક અને ઉપેક્ષા માટે અપીલ કોર્ટે મળેલી ટીકા:

અપીલ કોર્ટે જે રીતે ખોટી રીતે અસલીPURવો દસ્તાવેજોને માન્ય ગણાવ્યા અને એના આધારે ચુકાદો આપ્યો, તે કોર્ટની દ્રષ્ટિએ “અનિયમિત અને વિકૃત” કહેવાય.

> "અનરજિસ્ટર્ડ દસ્તાવેજ પર આધાર રાખીને માલિકીનો દાવો કરી શકાય નહિ. એવું દસ્તાવેજ કાયદેસર પુરાવાની કક્ષાએ નથી પહોંચતું. આવા દસ્તાવેજ હેઠળનો કબજો કદી પણ કાયદેસર પ્રતિકૂળ કબજામાં ફેરવાઈ શકતો નથી."

ઑર્ડર વાંચવા/ડાઉનલોડ કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો