"જમીન વેચાણમાં ₹2 લાખથી વધુ રોકડ આપશો તો હવે IT વિભાગ સુધી જાણ ફરજિયાત: નવા નિયમો લાગુ"

મકાન કે જમીન વેચાણમાં રોકડ લેવડદેવડ ઉપર કડક કાર્યવાહી: બે લાખ કે તેથી વધુ રોકડ રકમની જાણ આવકવેરા વિભાગને ફરજિયાત 

ગાંધીનગર, ૨ મે ૨૦૨૫:

ગુજરાતના તમામ સબ રજિસ્ટ્રારો માટે હવે એક નવી ફરજ લાગુ પાડી દેવામાં આવી છે: જો કોઈએ મકાન કે જમીનના વેચાણદસ્તાવેજમાં રૂ. 2 લાખ અથવા વધુ રોકડ રકમ ચૂકવ્યા હોવાનું દર્શાવ્યું હોય, તો તે માહિતી તરત જ આવકવેરા વિભાગને આપવા હવે ફરજિયાત રહેશે. આ નિર્ણય ભારતના સુપ્રીમ કોર્ટના 16 એપ્રિલ, 2025ના મહત્વપૂર્ણ ચુકાદાને આધારે લેવાયો છે.

સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કહ્યું કે, આવી રોકડ લેવડદેવડની વિગતો જિલ્લાવાર સબ રજિસ્ટ્રાર દ્વારા આવકવેરા વિભાગને અપાઈ જવી જોઈએ. જો કોઈ અધિકારી એ માહિતી આપવાનું ચુકી જાય, તો તેમની સામે રાજ્ય સરકાર દ્વારા શિસ્તભંગની કાર્યવાહી પણ હાથ ધરાશે.

ટેકનિકલ દૃષ્ટિએ જાણચોકસ પ્રક્રિયા કેવી રીતે શક્ય?

હાલમાં, GARVI (ગુજરાતનું રજીસ્ટ્રેશન સોફ્ટવેર) દરેક દસ્તાવેજમાં અવેજ રકમ અને પેમેન્ટ મોડ (ચેક, NEFT, કે રોકડ) તરીકે દાખલ કરાયેલી વિગતો સંગ્રહ કરે છે. જો કોઈ દસ્તાવેજમાં રકમ ₹2,00,000 કે તેથી વધુ છે અને પેમેન્ટ મોડ “રોકડ” તરીકે પસંદ કરાય તો GARVI તાત્કાલિક તેનો ડેટા ઉઠાવી શકે — આથી ડિજિટલ મોનિટરિંગ શક્ય બની શકે છે.

સાવધાનરૂપે, હાલ એવી કોઈ અપેક્ષિત ઓટોમેટિક API વ્યવસ્થા ઉપલબ્ધ નથી કે જેના થકી GARVI ડેટા સીધો આવકવેરા વિભાગ સુધી પહોંચે. એટલે આ સમયે સબ રજિસ્ટ્રાર દ્વારા મેન્યુઅલ રીતે આવકવેરા વિભાગને જાણ કરવા ફરજિયાત રાખવામાં આવ્યા છે.

પરંતુ શું દરેક દસ્તાવેજમાં મેન્યુઅલ તપાસ શક્ય છે?

નહીં. આજે ગુજરાતમાં દરરોજ હજારો દસ્તાવેજો રજિસ્ટર થાય છે. દરેક દસ્તાવેજના પાનાં વાંચીને રોકડ રકમ છે કે નહીં એ તપાસવી પ્રેક્ટિકલ રીતે શક્ય નથી. આથી જ ટેકનિકલ ઉકેલનો અભાવ હજી પણ એક મોટું પડકાર છે.

મેન્યુઅલ ચકાસણી ઊંડાણથી શક્ય નહીં હોવાથી GARVI સોફ્ટવેરમાં સ્વચાલિત ચકાસણી અને રિપોર્ટીંગ સિસ્ટમ જરૂરી બની ગઈ છે.

સબ રજિસ્ટ્રાર પર મેન્યુઅલ ફરજ લાદવીથી માત્ર કાયદાની જવાબદારી નહીં પણ ન્યાયિક ભ્રામકતાઓ સર્જાઈ શકે છે.

સરકારે શું પગલા લેવાના છે?

આવકવેરા વિભાગે સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદા આધારે દેશના તમામ રાજ્યોમાં આવકવેરા કાયદાની કલમ 269ST અને 271DA અંતર્ગત પગલાં લેવાના છે.

અત્રે ગુજરાત સરકારના નોધણી મહાનિરીક્ષક IGR દ્વારા આદેશ આપવામાં આવ્યા છે કે તમામ નોધણી અધિકારીઓએ આવી માહિતીની ખાતરી આપી આવકવેરા અધિકારીઓને શિઘ્ર જાણ કરવી રહેશે.

અંતિમ નિષ્કર્ષ: ટેકનિકલ + નીતિગત ચકાસણીથી જ કાળા નાણાં અટકશે

માત્ર કાયદાકીય ફરજિયાત કરવાથી કે સૂચના આપવાથી  કાળાબજાર રોકી શકાશે નહીં. GARVI અને આવકવેરા વિભાગ વચ્ચે ઓટોમેટિક ડેટા શેરિંગ જરૂરી છે જેથી વ્યવહારોમાં પારદર્શકતા અને સમયસર કાર્યવાહી શક્ય બને.

ઑર્ડર વાંચવા/ડાઉનલોડ કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો