મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો: Partnership Firms ના વિઘટન દસ્તાવેજો પર Conveyance Stamp ન લાગુ કરવા હાઈકોર્ટનો આદેશ

 partnership deed મામલે ગુજરાત હાઈકોર્ટનો મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો: દસ્તાવેજ પર Conveyance Stamp લાગુ નહીં થાય.

ગુજરાત હાઈકોર્ટે તાજેતરમાં એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપ્યો છે જેમાં સ્પષ્ટ રીતે કહેવામાં આવ્યું છે કે ભાગીદારી ફર્મના વિઘટન દસ્તાવેજ (Dissolution Deed) પર Conveyance તરીકે સ્ટેમ્પ ડ્યુટી વસૂલાત કરી શકાય નહીં.

મુદ્દો:

રમચંદ પશુમલ વાટિયાણી અને અન્યોએ સ્પેશિયલ સિવિલ એપ્લિકેશન નંબર 16112/2016 હેઠળ રાજ્ય સરકાર સામે અરજી દાખલ કરી હતી. અરજીકર્તાઓએ દલીલ કરી હતી કે તેઓએ 1975થી 'મેસર્સ કિશનચંદ લક્ષ્મંદાસ' નામની ભાગીદારી ફર્મ ચલાવી હતી અને 2009માં ફર્મ વિઘટન કરાયો હતો. વિઘટન દસ્તાવેજ ₹100 ના સ્ટેમ્પ પેપર પર રજીસ્ટર કરાયો હતો (રજીસ્ટ્રેશન નંબર: 6965 તારીખ 14/07/2009).

વિવાદ:

આ દસ્તાવેજનો લેખા પરીક્ષક (Audit Party) દ્વારા નિરીક્ષણ સમયે અવલોકન થયો અને સ્ટેમ્પ ડ્યુટી અધૂરી હોવાનું જણાવી ₹1,99,454 ની વસુલાત અને 15% વાર્ષિક વ્યાજ સાથે વસુલવા હુકમ આપવામાં આવ્યો હતો. અરજદારોએ ડેપ્યુટી કલેક્ટર (સ્ટેમ્પ ડ્યુટી) અને ત્યારપછી રાજ્ય સરકાર સમક્ષ અપિલ કરી, પરંતુ બંને સ્તરો એ તેમને નિરાશા મળી. પરિણામે, તેઓએ ગુજરાત હાઈકોર્ટનો દરવાજો ખખડાવ્યો.

કોર્ટની વિશ્લેષણ અને ચુકાદો:

ન્યાયમૂર્તિ વૈભવી ડી. નાનાવટીની એકલબેંશે મૌખિક આદેશ (Oral Order) આપતા જણાવ્યું કે:

Dissolution Deed એ ફક્ત ભાગીદારીનો અંત દર્શાવે છે, જેમાં કોઈ નવો હસ્તાંતરણ (Transfer of Ownership) થતો નથી.

આવો દસ્તાવેજ Conveyance તરીકે ગણાતો નથી અને તેથી તેનો મુલ્યમાપન કાયદા (The Bombay Stamp Act, 1958) હેઠળ વિવિધ રીતે થવો જોઈએ.

ફક્ત 'કબજા અધિકાર' (Occupancy Rights) ધરાવતી મિલકતોનું ઉલ્લેખ થવાને કારણે, દસ્તાવેજે માલિકી હસ્તાંતરણ કરતા નથી.

તેથી ₹100ના સ્ટેમ્પ પેપર પર Dissolution Deed રજીસ્ટર કરવો કાયદેસર અને યોગ્ય છે.

તેથી, હાઈકોર્ટે ડેપ્યુટી કલેક્ટર (સ્ટેમ્પ ડ્યુટી) અને રાજ્ય સરકારના આદેશોને રદ્દ કર્યા અને અરજદારના પક્ષમાં ચુકાદો આપ્યો.

મહત્વપૂર્ણ કાનૂની તથ્યોનો ઉલ્લેખ:

Bombay Stamp Act, 1958 મુજબ ધારા 44(b) હેઠળ Dissolution Deed માટે અલગ પ્રકારની સ્ટેમ્પ ડ્યુટી લાગુ પડે છે.

Audit Objection એ કાયદાની યોગ્ય વ્યાખ્યા વગર લગાવવામાં આવેલો હોવાનું કોર્ટએ સ્વીકાર્યું.

Ownership Transfer વિના કોઇપણ દસ્તાવેજ પર Conveyance Stamp લાગુ ન થવી જોઈએ.

કેસનો સ્રોત:

Ramchand Pessumal Vatiani vs State Of Gujarat

ગુજરાત હાઈકોર્ટ ઓર્ડર તારીખ: 21/06/2023

સ્પેશિયલ સિવિલ એપ્લિકેશન નંબર: C/SCA/16112/2016

ન્યાયમૂર્તિ: Ms. Vaibhavi D. Nanavati

ઑર્ડર વાંચવા/ડાઉનલોડ કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો