"રાજસ્થાન હાઈકોર્ટનો મોટો ફેંસલો: ડિરેક્ટરોના બદલાવને મિલકત ટ્રાન્સફર ગણાવી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી વસૂલવાની નીતિ ખોટી!"

 રાજસ્થાન હાઈકોર્ટનો ઐતિહાસિક ચુકાદો: કંપની ડિરેક્ટરોના બદલાવને મિલકતનું હસ્તાંતરણ ગણાવી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી વસૂલવાની નીતિ રદ!

જયપુર: રાજસ્થાન હાઈકોર્ટની જયપુર બેન્ચે એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપતા સ્ટેમ્પ કલેક્ટરના એક આદેશને રદ કર્યો છે, જેમાં કંપનીના ભૂતપૂર્વ ડિરેક્ટરોને શેરહોલ્ડિંગ ટ્રાન્સફર થવાને કારણે રૂ. 7 કરોડની સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ચૂકવવા આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. આ ચુકાદો કોર્પોરેટ દાયિત્વ અને સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ઉઘરાણીના કાયદા માટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ માઈલસ્ટોન તરીકે ગણાશે.

શું છે સમગ્ર મામલો?

કંપની મેસર્સ રામપાભુ હોટેલ્સ ઇન્ડિયા પ્રાઇવેટ લિમિટેડ એ ખેતીની જમીન ખરીદી હતી, જે શહેરી સુધારણા ટ્રસ્ટ (UIT) દ્વારા 90 વર્ષ માટે લીઝ પર આપવામાં આવી હતી. આ જમીન ચાર ડિરેક્ટરોના નામે ફાળવવામાં આવી હતી. બાદમાં, આ ડિરેક્ટરોએ તેમની શેરહોલ્ડિંગ ટ્રાન્સફર કરી અને નવા ડિરેક્ટરોની નિમણૂક કરવામાં આવી.

ત્યાંથી વિવાદની શરૂઆત થઈ. સ્ટેમ્પ કલેક્ટર, અલવરે ભૂતપૂર્વ ડિરેક્ટરોને નોટિસ ફટકારી અને દાવો કર્યો કે શેરહોલ્ડિંગના ટ્રાન્સફર થવાના કારણે મિલકતનો હસ્તાંતરણ થયો છે, જેના પર રૂ. 7 કરોડની સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ચૂકવવી પડશે. આ વિવાદ બાદ, કંપનીએ હાઈકોર્ટમાં રિટ પિટિશન દાખલ કરી.

કોર્ટે શું કહ્યું?

ન્યાયમૂર્તિ અવનીશ ઝિંગન અને ન્યાયમૂર્તિ આશુતોષ કુમારની બેન્ચે સ્ટેમ્પ કલેક્ટરના આદેશને સંપૂર્ણપણે ગેરકાયદેસર ઠેરવી રદ કર્યો. કોર્ટે સ્પષ્ટતા કરી કે,

> "કંપની એક કાનૂની વ્યક્તિ છે અને તેના ડિરેક્ટરોના બદલાવને મિલકતનું હસ્તાંતરણ ગણાવી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી વસૂલવી કાયદેસર નથી."

કોર્ટના મહત્વપૂર્ણ અવલોકનો:

કંપની એક અલગ કાનૂની સંસ્થા છે, જે તેના ડિરેક્ટરો અને શેરહોલ્ડરોથી અલગ ઓળખ ધરાવે છે.

શેરહોલ્ડિંગ ટ્રાન્સફર એ માત્ર માલિકીની ગવર્નન્સમાં ફેરફાર છે, જમીન કે મિલકતનું હસ્તાંતરણ નથી.

સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ફક્ત મિલકતના હસ્તાંતરણ પર લાગુ પડે છે, ડિરેક્ટરોની બદલાવ પર નહીં.

કોર્પોરેટ પડદો (Corporate Veil) લિફ્ટ કરવાની કોઈ જરૂરિયાત નહોતી, કારણ કે કોઈ ગેરકાયદેસર સોદો થયો જ નથી.

રાજ્ય સરકારે 2009ના પરિપત્રનો ગલત અર્થ કાઢીને આ કેસમાં સ્ટેમ્પ ડ્યુટી વસૂલવા પ્રયાસ કર્યો હતો, જે અયોગ્ય છે.

કાયદાની દૃષ્ટિએ મહત્વ શા માટે છે?

આ ચુકાદો ભારતમાં કંપનીઓ માટે એક મોટો વિજય છે. સરકારી વિભાગો દ્વારા કોર્પોરેટ લેવલ પર થતાં શેરહોલ્ડિંગ પરિવર્તનને મિલકતના હસ્તાંતરણ તરીકે ગણાવી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી વસૂલવાની પ્રથા હવે અટકશે.

કાયદાના નિષ્ણાતો માને છે કે

આ ચુકાદો કંપની એક્ટ, 1956 અને 2013 ના સંજોગોમાં કંપનીની અલગ કાનૂની ઓળખને પુષ્ટિ આપે છે.

સરકાર દ્વારા કાયદાનો ગલત ઉપયોગ કરીને બિનઆવશ્યક ટેક્સ વસૂલવાના પ્રયાસોને રોકશે.

સ્ટેમ્પ ડ્યુટીની અનિયંત્રિત ઉઘરાણી વિરુદ્ધ અન્ય કંપનીઓ માટે આ ચુકાદો માર્ગદર્શક બની શકે છે.

આ ચુકાદા પછી હવે શું?

આ ચુકાદો દેશભરમાં કંપનીઓ માટે એક મોટી રાહત લાવશે. જે કંપનીઓ ઉપર આજ સુધી સરકારી વિભાગો દ્વારા આવા દાવા કરવામાં આવ્યા હોય, તેઓ હવે પોતાના કેસમાં આ ચુકાદાને દાખલ કરી શકે છે.

કંપનીના વકીલોએ કહ્યું કે:

> "આ ચુકાદો સમગ્ર ઉદ્યોગ જગત માટે એક મોટો વિજય છે. હવે કંપનીઓ પર ગેરકાયદેસર સ્ટેમ્પ ડ્યુટીનો બોજ નહીં મુકાય."

નિષ્કર્ષ:રાજસ્થાન હાઈકોર્ટનો આ ચુકાદો એક મોખરાનું ઉદાહરણ છે કે સ્ટેમ્પ ડ્યુટીના દુરુપયોગ સામે કાયદાની સખત રૂપરેખા જરૂરી છે. આ કેસ ભારતની કંપની કાયદાની સુગંધી અને સ્ટેમ્પ એક્ટની સમજ માટે પણ મહત્વનો બની રહેશે.

ચુકાદા ની નકલ માટે અહીં ક્લિક કરો