"કેરળ હાઈકોર્ટનો મહત્ત્વપૂર્ણ ચુકાદો: બાયોલોજિકલ માતા-પિતા સંમતિ ન આપે ત્યાં સુધી, સાવકા માતા-પિતા દત્તક લઈ શકશે નહીં!"

 કેરળ હાઈકોર્ટનો મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો: બાયોલોજિકલ માતા-પિતા સંમતિ ન આપે ત્યાં સુધી, સાવકા માતા-પિતા દત્તક લઈ શકશે નહીં!

કેરળ: કેરળ હાઈકોર્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલા તાજેતરના ચુકાદામાં દત્તક વિધિ સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માળખાગત સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે. હાઈકોર્ટે એ સ્પષ્ટ કર્યું કે જ્યાં સુધી બાળકના બાયોલોજિકલ માતા-પિતા દત્તક લેવા માટે સંમતિ ન આપે, ત્યાં સુધી સાવકા માતા-પિતા (Stepparents) કોઈપણ બાળકને દત્તક લઈ શકશે નહીં.

મામલાની પૃષ્ઠભૂમિ

કેસ એક બાળકની બાયોલોજિકલ માતા અને તેના સાવકા પિતા દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજી પર આધારિત છે. તેમણે સેન્ટ્રલ એડોપ્શન રિસોર્સ એજન્સીને બાયોલોજિકલ પિતા પાસેથી સંમતિ મેળવવાની શરતથી મુક્તિ આપવા માટે હાઈકોર્ટ સમક્ષ અરજી કરી હતી.

જસ્ટિસ C.S. ડાયસની સિંગલ બેન્ચે આ કેસની વિગતવાર સમીક્ષા કરી અને દત્તક લેવા સંબંધિત કાયદાઓ અને દત્તક નિયમો, 2022નું અવલોકન કર્યું. કોર્ટના મતે, નિયમ 55(3) અનુસાર, જો બાળકના કસ્ટડી (સંરક્ષણ) સંબંધિત કોઈ વિવાદ કે કોર્ટ કેસ ચાલી રહ્યો હોય, તો ત્યાં સુધી દત્તક લેવા માટેની પ્રક્રિયા શરૂ કરી શકાશે નહીં.

હાઈકોર્ટનો મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય

કોર્ટએ કહ્યું કે "કોઈપણ નિયમ 63 હેઠળ ફક્ત પ્રક્રિયાગત પદ્ધતિઓમાં નરમાઈ લાવી શકાય, પરંતુ કાયદાની મૂળભૂત જોગવાઈઓમાં છૂટછાટ આપી શકતી નથી."

કોઈપણ બાળકને દત્તક લેતા પહેલા જૈવિક માતા-પિતાની લેખિત સંમતિ જરૂરી છે અને તેને બાળ કલ્યાણ સમિતિ અને જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટની મંજુરી મેળવવી પડશે.

કોર્ટના નિવેદનો:

"નિયમો અને કાયદાની જોગવાઈઓ મુજબ, બાળકના સાવકા માતા-પિતાને દત્તક લેવા માટે બાયોલોજિકલ પિતા અથવા માતાની સંમતિ અનિવાર્ય છે."

"જ્યારે પણ કસ્ટડી સંબંધી વિવાદ હોય, ત્યારે દત્તક લેવામાં કોર્ટનું અંતિમ નિર્ણય આવશ્યક છે."

"સેન્ટ્રલ એડોપ્શન એજન્સી નિયમોને હળવા કરી શકે, પરંતુ કાયદાના મૂળભૂત હક હટાવી શકતી નથી."

અરજદારો અને વકીલાતની દલીલો:

અરજદારો તરફથી એડવોકેટ એ. પાર્વતી મેનન અને તેમની ટીમ હાજર રહી.

પ્રતિવાદીઓ તરફથી એડવોકેટ રાજેશ શિવરામનકુટ્ટી અને વિદ્યા કુરિયાકોસે હાજર રહ્યા.

અરજદારોનો દાવો હતો કે બાળકના ભવિષ્ય માટે સાવકા પિતાને દત્તક લેવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ.

વિરોધ પક્ષે દલીલ કરી કે બાળકના બાયોલોજિકલ પિતાની સંમતિ વિના દત્તક પ્રક્રિયા અસંવિધાનિક ગણાશે.

ચુકાદો:

હાઈકોર્ટે અરજદારની અરજી ફગાવી અને "જ્યાં સુધી જૈવિક માતા-પિતા દત્તક લેવા માટે સંમતિ ન આપે, ત્યાં સુધી દત્તક લેવાની મંજૂરી આપી શકાતી નથી" એમ સ્પષ્ટ કર્યું.

નિષ્કર્ષ:

આ ચુકાદો દત્તક વિધિ અને બાયોલોજિકલ માતા-પિતાના અધિકાર સંબંધિત એક મહત્વપૂર્ણ લક્ષ્ય રેખાંકિત કરે છે. હાઈકોર્ટ દ્વારા દત્તક પ્રણાલી માટે સ્પષ્ટ નિયમો આપ્યા છે, જેનાથી ભાવિ કોર્ટ કેસોમાં પણ દસ્તાવેજી આધાર મળશે.

ચુકાદાની નકલ માટે અહી ક્લિક કરો