રહેમરાહે નિમણૂંક બાબતે દત્તક બાળકો માટે અગત્ય નો ચુકાદો

 પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટે ગુરુવારે અવલોકન કર્યું કે હિન્દુ દત્તક અને જાળવણી અધિનિયમ હેઠળ હિન્દુ પરિવારમાં હિન્દુ બાળકને દત્તક લેવાનું રજિસ્ટર્ડ ડીડ વિના પણ કરી શકાય છે.

આ કેસ રેલ્વેમાં દત્તક પુત્રીની રહેમરાહે નિમણૂકનો છે, જેની નિમણૂક નકારી કાઢવામાં આવી હતી કારણ કે ધોરણ 10 ના પ્રમાણપત્રમાં દત્તક લેનારને બદલે તેના જૈવિક માતાપિતાના નામ દર્શાવવામાં આવ્યા હતા.

કોર્ટે યુનિયનના આ દાવાને ફગાવી દીધો કે અરજદાર, જેનો જન્મ ૧૯૯૭માં થયો હતો, તેને કાયદેસર રીતે દત્તક લેવાયેલી વ્યક્તિ તરીકે ગણી શકાય નહીં, કારણ કે ૨૦૧૭માં નોંધાયેલા દત્તક દસ્તાવેજ (જ્યારે તે પુખ્ત હતી) ના આધારે, જેમાં જણાવાયું હતું કે ખરેખર દત્તક ૨૦૧૦માં લેવામાં આવ્યું હતું.

ન્યાયાધીશ સંજીવ પ્રકાશ શર્મા અને ન્યાયાધીશ મીનાક્ષી આઈ. મહેતાએ અવલોકન કર્યું કે, "હિન્દુ દત્તક અને જાળવણી અધિનિયમ, ૧૯૫૬ (આ અધિનિયમ) હિન્દુ પરિવારમાં હિન્દુ બાળકને દત્તક લેવાની રીતો અને પદ્ધતિઓ પ્રદાન કરે છે. દત્તક રજિસ્ટર્ડ-ડીડ દ્વારા અથવા તેના વિના પણ હોઈ શકે છે."

કોર્ટે ઉમેર્યું હતું કે દત્તક લેવાની અને આપવાની ક્રિયા બંને પક્ષો, એટલે કે જૈવિક માતાપિતા અને દત્તક લેનારા માતાપિતા દ્વારા કરવાની રહેશે. દત્તક, જે પહેલાથી જ પરંપરાગત પદ્ધતિ દ્વારા અથવા આવી કોઈપણ આપવા અને લેવાની પદ્ધતિ દ્વારા કરવામાં આવી છે, તે પછીથી લેખિતમાં ઘટાડી શકાય છે અને ત્યારબાદ, દત્તક-ખત નોંધી શકાય છે.

કેન્દ્ર સરકારે CAT ના આદેશને પડકારતી અરજી દાખલ કરી હતી જેમાં તેણે સરકારને મૃત કર્મચારીની દત્તક પુત્રીના કેસને કરુણાના ધોરણે નિમણૂક માટે ધ્યાનમાં લેવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.

કેન્દ્ર સરકારના વકીલે રજૂઆત કરી હતી કે દત્તક દસ્તાવેજ કાયદેસર અને કાયદામાં માન્ય ન કહી શકાય કારણ કે તે 02.06.2017 ના રોજ નોંધાયેલ હતો જ્યારે છોકરી 20 વર્ષથી વધુ ઉંમરની હતી.

જોકે કોર્ટે નોંધ્યું હતું કે કૌર ધોરણ ૧૦માં હતી ત્યારે કોઈ રજિસ્ટર્ડ દત્તક દસ્તાવેજ નહોતો અને તેથી, પંજાબ સ્કૂલ એજ્યુકેશન બોર્ડના પ્રમાણપત્રમાં, અરજદાર સુખપ્રીત કૌરના દત્તક માતાપિતાને બદલે મૂળ માતાપિતાના નામનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હોય તે સ્વાભાવિક છે.

"એ સામાન્ય જ્ઞાનની વાત છે કે જ્યાં સુધી શાળા શિક્ષણ બોર્ડનો સંબંધ છે, તેઓ ફક્ત પ્રમાણપત્રમાં ઉલ્લેખિત બાળકના વાસ્તવિક માતાપિતાને જ ઓળખશે અને પિતા અને માતાના નામ ફક્ત રજિસ્ટર્ડ દત્તક-ખતની રજૂઆત પર જ બદલાશે," બેન્ચે ઉમેર્યું.

બેન્ચ તરફથી બોલતા જસ્ટિસ શર્માએ ભાર મૂક્યો હતો કે એકવાર દત્તક દસ્તાવેજ નોંધાઈ જાય, પછી એવું માનવામાં આવશે કે માન્ય દત્તક લેવામાં આવ્યું છે, અલબત્ત, રદિયો આપવાના અધિકાર સાથે. આવી ધારણા અંગેની જોગવાઈઓ કાયદાની કલમ 16 હેઠળ પૂરી પાડવામાં આવી છે.

 કોર્ટે યુનિયનના આ દાવાને ફગાવી દીધો કે કૌરને દત્તક લેવાનું કાયદા અનુસાર કરવામાં આવ્યું ન હતું કારણ કે દત્તક દસ્તાવેજની નોંધણીના દિવસે તેણી પુખ્ત વયની થઈ ગઈ હતી.

"અરજદાર-પ્રતિવાદી નંબર 1 (સુખપ્રીત કૌર) ની જન્મ તારીખ 23.03.1997 છે. નોંધાયેલ દત્તક-ખત દર્શાવે છે કે દત્તક 12.01.2010 ના રોજ લેવામાં આવ્યું હતું પરંતુ નોંધણી થઈ શકી નથી," બેન્ચે નિર્દેશ કર્યો.

કોર્ટે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે દત્તક પુત્રીની રહેમરાહે નિમણૂક ફક્ત એટલા માટે નકારી શકાય નહીં કારણ કે દત્તક પુત્રીનું નામ ધોરણ 10 ના પ્રમાણપત્રમાં ઉલ્લેખિત નથી.

ઉપરોક્ત બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને, કોર્ટે યુનિયનની અરજી ફગાવી દીધી.

અરજદારો વતી કેન્દ્ર સરકારના વકીલ શ્રીમતી મેઘના મલિક.

ભારત સંઘ અને બીજું વિરુદ્ધ સુખપ્રીત કૌર અને બીજું

ઓર્ડર વાંચવા/ડાઉનલોડ કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો.