રાજ્યમાં જાહેર થયેલ અશાંત વિસ્તારો માની સ્થાવર રામાકતોની નગરીથી ઉપર પ્રતિબંધ મુકવા અને આર્શત વિસ્તારમાંથી ભાડુઆતેને ખાલી કરાવવા સામે રક્ષણ આપવા માટે અશાંત ધારામાં લેગવાઈ કરવામાં આવેલ છે. કોઈ વ્યકિત જવારે અશાંત વિસ્તારમાં આવેલ સ્થાવર મિલકતની તબદીલી કરવા ઈચ્છુક હોપ ત્યારે તેમણે કલેક્ટરથી સમક્ષ પૂર્વપરવાનગી મેળવવા કરવાની હોય છે કે અને તેવી અરજીના અનુસંધાને સમક્ષ અપિકારી દ્વારા મહેસૂલ સંહિતા વો નિર્દિષ્ટ પદ્ધતિમાં ઔપચારિક તપાસ કરી અને અરજદારને સુનાવણીની તક આપ્યા બાદ તેમજ અધિકારી સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવેલ પુરાવાને પાને લીધા બાદ તેઓએ એ બાબતનો નિર્ણપ કરવાનો હોય છે કે, શું સ્થાવર મિલકતની તબદીલીનો પ્રસ્તાવ તબદીલ કરવાયો ઈરાદો રાખનાર યાને માલિક તેમજ તબદીલીથી લેનાર વ્યક્તિઓ યાને ખરીદનાર વ્યક્તિ દ્વારા મુક્ત સંમતિથી આપવામાં આવ્યો છે કે કેમ તેમજ જેને તબડીય કરવાનો પસ્તાવ આપવામાં આવ્યો છે તે સ્થાવર મિલકતની વાજબી કિંમત બદલ છે કે કેમ. અંગે અરજી માત્ર ઉપરોક્ત મુદ્દાઓની ચકાસણીતપાસ કરીને અશાંત વિસ્તારમાં આવેલ સાવર મિલકતની વેચાણતબદીલી અંગેની પરવાનગી આપવાની જોગવાઈ આરાંતયારા કાયદામાં કરવામાં આવેલ છે. આમ છતાં પણાં કિસ્સાઓમાં સક્ષમ મહેસૂલી કચેરી દ્વારા અશાંતધારા વિસ્તારમાં આવેલ જે તે સ્થાવર મિલકત અંગે વેચાણની પરવાનગી માંગવામાં આવે ત્યારે પણ કિસ્સાઓમાં તપાસના અનુસંધાનેના જરૂરી એવા અભિયા અથવા તો વિસ્તારના રહીશોના વાંધા અરજીઓના આધારે સુનાવણી થકી મહેસૂસ્વી અધિકારી દ્વારા ન્યાયનિર્ણય કરવામાં આવતા હોય છે. ત્યારે ઓસૂણી અધિકારીથીએ અશાંતધારા હેઠળની વેચાલ પરવાનગીના કામે અાંત વિસ્તારમાં આવેલ જમીન મિલકતનું વેચલ કરવાની પરવાનગીના જરૂરી તત્ત્વો જેમ કે, વેચાણ વ્યવહારના તબદીલીથી લેશ્વર અને તબદીલ અને તબદીલ કરનારે પોતાની પુ નીયુક્ત સંમતિથી છે કે કેમ તેમજ જેને તબદીલ કરવાનો પ્રસ્તાવ આપણામાં આવો છે તે સ્થાવર મિલકતની વાજબી કિંમત બદલ છે કે કેમ આર, ઉપર વર્ણવ્યા મુજબ "અશાંત વિસ્તારમાં આવેલ જમીન સ્પષ્ટતા કરતા નામદાર ગુજરાત હાઇકોર્ટ દ્વારા સંગીતાબેન સુનીલભાઈ ચાળાપ વિરુદ્ધ સ્પેશિયલ સિવિશ ગુજરાત અને બીજાઓ, એચિાંશન નં.૯૮૯૧/૨૦૧૩ ના કામે 1 કામે ૦૬/૧૦૨૦૧૩ ના રોજ આખરી હુકમ કરી પસ્થાપિત કરવામાં આવેલ છે લેન્ડ લોઝ 1જજમેન્ટસ વેલ્યુમ-રે · ઈશ્યૂ-૮ ઓગસ્ટ- (નીચે મુજબ છે. २०२४, ૪, ૫૫ નં.૮૦૫) આ કેસની ટૂંકમાં હકીકત નીચે મુજ પ્રશ્ર્નશથી મિલકતના માલિક હાલના અરજદાર ચાળી આવેલ અને પ્રશ્નવાળી મિલકત અાંત વિસ્તારમાં આવેલ. 6, જેથી મિલકત તબદીલ કરતા અગાઉ સક્ષમ અધિકારીની પૂર્વ પરવાનગી મેળવવા અરજી કરવામાં આવેલ જે કવિત પરવાનગી ગુજરાત ( સ્ટેટ ઓફ અરાંત વિસ્તારોમાં સ્થાવર મિલકતની તપદીલીની અટકાયત અને તે વિસ્તારોમાં જગ્યાઓ ખાત્રી કરાવવાથી આડુઆતોને સુરવા આપવાની જોગવાઈ બાબત એધિનિયમ, ૧૯૯૧ ની કલમર્ગ ની જોગવાઈનું આપાત કરીને પરવાનગી અરજી નામંજૂર કરવામાં આવેલી, જે યુકમ વિરુદ્ધ અરજદારે સચિવ, મહેસૂલ વિભાગ તકરારી), અમદાવાદ સમક્ષ ફેરતપાસ અરજી દાખલ કરેલ, જે કામે સચિવ, મહેસૂલ વિભાગ દ્વારા ફેરતપાસ અરજી મંશિક રીતે મંજૂર કરી કેસ વિયાન કરેલ. જે કામે સક્ષમ મહેસૂલી અધિકારી દ્વારા પોલીસ અહેવાલ ઉપર આપર રાખીને પરવાનગી અરજી નામંજૂર કરવામાં આવેલ, જેવિરુદ્ધ અરજદાર દ્વારાહાલનો આકેસ નામદાર ગુજરાત હાઇકોર્ટ સમક્ષ દાખલ કરવામાં આવેલ, નામદાર ગુજરાત હાઇકોર્ટ ગુજરાત આત્યંત વિસ્તારોમાં સ્થાવર મિલકતની તપદીકીની અટકાયત અને તે વિસ્તારોમાં જગ્યાઓ ખાળી! રી કરાવવા સામે ભાડુઆતોને સુરક્ષા આપવાની જોગવાઈ બાબત અધિનિયમ, ૧૯૯૧ની કલમો ૫ અને ૭ વ તે સંદર્ભ લેવાનું ઉચિત માપેલ કે મુજબ “કલમ ૫૧) જે તે સમયે અમલમાં હોય તેવા કોઈપણ કાયદામાં ગાથે તે મજરૂર હોય તેમ છતાં પરંતુ પેટા-કલમાગની જોગવાઈઓને આપીન અશાંત વિસ્તારમાં આવેલ કોઈ પણ સ્થાવર ચિલત કથમ ૩ ની પેટા-કલમ (૧) હેઠળ તેવા વિસ્તારને અશાંત વિસ્તાર તરીકે પધાર ૨ કરતા જાહેરનામાયરિપત્રનો અમળ ચાલુ હોય તે સમયગાળા દરમિલન કલેક્ટરની પૂર્વ પરવાનગી સાથે તે સિવાય તબદીલ કરી શકાશે -શ્રી. (૨) પેટા-લમાન) નો ભંગ કરીને કરવામાં આવેલ સ્થાવર મિલકતની કોઈપણ તબદીલી વ્યર્થ અને રદભાતલ ઠરશે. (૩) (એશાંત વિસ્તારમાં આવેલ સ્થાવર મિલક્ત તબદીલ કરવાનો ઈરાદો રાખતી કોઈપણ વ્યક્તિ નિર્દિષ્ટ સમયગાળામાં અને નિર્કિષ્ટ નમૂનામાં પેટા-કલમ (૧) હેઠળ પૂર્વ પરવાનગી મેળવવા વા માટે કલેક્ટરને અરજી કરી શકશે. (બી) આવી અરજી મળવા ઉપર કલેક્ટરે મુંબઈ જમીન મહેસુલ સંહિતા 1979 થકી જોગવાઈ કરાયાં મુજબની પદ્ધતિમાં ઔપચારિક તપાસ હાથ ઘરવી જોઈએ અને અરજદારને સુનાવલીની તક આપ્યા બાદ તેમજ રજૂ કરાયેલ કોઈ પણ પુરાવાને પાને લીધા બાદ એ બાબતનો નિર્દોષ કરવો જોઈએ કે શું સ્થાવર મિલકતની તબદીલીનો પ્રસ્તાવ જે વ્યક્તિઓ તબદીલી કરનાર અને તમદીરીથી લેનાર બનવાનો ઈરાદો રાખે છે. તેમની મુક્ત સંમતિ થકી અને જેને તબદીલ કરવાનો પસ્તાવ અપાયેલ છે. તેવી સ્થાવર મિલકતની વાજબી કિંચત બદલ અપાવેલ છે કે કેમ અને તે મુજબ તેઓ - ૧) અરજી નામંજૂર કરી શાશે. ૨) લેખિત હુકમ વડે સ્થાવર મિલકતની પસ્તાવિત તબદીલી પરત્વે પૂર્વ પરવાનગી આપી શકશે."
"2. આ અધિનિયમ હેઠળ કલેક્ટર અને રાજ્ય સરકાર સમલની તમામ તપાસો અને કાર્યવાણીઓ ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમો ૧૯૩, ૨૧૯ અને ૨૧૮ ના અર્થમાં પડતી 1-વ્યધિક કાર્યવાણી હોવાનું માની લેવામાં આવશે." નામદાર હાઈકોર્ટ અગાઉ આપેલ ચુકાડાઓ પૈકી કોર્ટાર્કનગર
કો. ઓ. હા. સો.શિ. વિરુદ્ધ સ્ટેટ ઓક ગુજરાત (સ્પેશિયલ સિવિલ એપ્લિકેશન નં.૪૫૯૮૨૦૨૨) ના કામે પસાર હુકમમાં ભરતકુમાર શંકરલાલ સોમાલી વિરુદ્ધ હરમનભાઈ રાઈસંગભાઈના કેસનો સંદર્ભ લીધેલ અને તેમાં ઠરાવ્યા મુજબ ઃ "અશાંતધારો સ્થાવર મિલકતોની ચોક્કસ તબદીલીઓને તે મુજબ બહાર પાડવામાં આવેલ ઘોષણા હેઠળ વ્યર્થ જાહેર કરવાના ઉદ્દેશ સાથે ઘડવામાં આવેલ છે. એક ચોક્કસ વિસ્તારને "અશાંત વિસ્તાર"ના દાયરામાં લાવવાનું કદાચ જાહેર કાનૂની વ્યવસ્થાના પરિપેક્ષમાં હોઈ શકે, પરંતુ જ્યારે તે આવા વિસ્તારમાં આવેલ મિલકતના વેચાણને નિીત કરવાના પ્રશ્ન ઉપર આવે છે ત્યારે, તેવી મિલકતનું વેચાણ કરી રહેલ વ્યક્તિની નજરથી જોતાં શું તેવું વેચાણ શુદ્ધબુદ્ધિથી કરવામાં થઈ રહ્યું છે અને નહીં કે તે મુજબ ઘોષિત કરાયેલ (કારણરૂપી) પરિપેક્ષમાં તેવા વિસ્તારમાંથી સ્થળાંતરિત થવાના ઈરાદાથી મજબૂરીમાં કરાયેલ વેચાણ, કારણ કે તે અશાંત વિસ્તાર છે. તે મુજબ અશાંતધારા અધિનિયમની કલમ ૪ અને ૫. જોગવાઈ કરતી હતી કે જ્યારે આવા વેચાણને પાછળથી મૂંજરી આપવાનો પ્રશ્ન હોય કે પછી વેચાણની (પૂર્વ) પરવાનગીનો પ્રશ્ન હોય, કલેક્ટરે એ બાબતને ધ્યાને લેવી પડશે કે શું વેચાણ વાજબી અવેજ બદલ છે કે નથી અને મુક્ત સંમતિ સાથે છે કે નથી. વેચાણની આવી વિચારણામાં દાખલ થવાનો ઉદ્દેશ એ જોવાનો નથી કે તે (વ્યવહાર) કાયદો અને વ્યવસ્થાની સમસ્યા ઊભી કરશે, પરંતુ એ નિર્ણીત કરવાનો છે કે શું વેચાણ એક મજબૂરીથી કરાયેલ વેચાણ છે કે જેથી કરીને કોઈપણ રીતે (ત્યાંથી) દૂર થઈ અને ભય હેઠળ જે કાંઈપણ અવેજ મળે તેના પેટે પોતાની મિલકતનું વેચાણ કરી તેવા વિસ્તારમાંથી સ્થળાંતરિત થઈ શકાય."
ઉપરોક્ત નામદાર હાઈકોર્ટના ચુકાદા ઉપરથી તેમજ અન્ય ચુકાદો ધ્યાને લેતા કહી શકાય કે, અશાંત વિસ્તારમાં આવેલ જમીન/મિલકતનું વેચાણ કરવાની પરવાનગીના જરૂરી તત્ત્વો તરીકે સ્થાવર મિલકતની તબદીલીનો પ્રસ્તાવ તબદીલ કરવાનો ઈરાદો રાખનાર યાને માલિક તેમજ તબદીલીથી લેનાર વ્યક્તિઓ યાને ખરીદનાર વ્યક્તિ દ્વારા મુક્ત સંમતિથી આપવામાં આવ્યો છે કે કેમ તેમજ જેને તબદીલ કરવાનો પ્રસ્તાવ આપવામાં આવ્યો છે તે, સ્થાવર મિલકતની વાજબી કિંમત બદલ છે કે કેમ.
(લેન્ડલોઝ જજમેન્ટસ, વોલ્યુમ-૨, ઇશ્યૂ-૮, ઓગસ્ટ- ૨૦૨૪, પાના નં.૮૦૫
